T?i báo cáo
|
Làm th? nào Vi?t Nam có th? hi?n th?c hóa m?c tiêu tr? thành qu?c gia có thu nh?p cao vào n?m 2045? Tuy ???c coi là m?t trong nh?ng qu?c gia h??ng l?i l?n nh?t nh? th??ng m?i toàn c?u trong ba th?p k? qua, nh?ng t?c ?? t?ng tr??ng d?a vào xu?t kh?u hi?n t?i c?a Vi?t Nam ch?a ?? ?? ??t ???c m?c tiêu ?ó, vì ?? ??t m?c tiêu ?ó, t?ng tr??ng thu nh?p bình qu?n ??u ng??i ph?i t?ng trên ba l?n trong hai m??i n?m t?i. C?i cách c? c?u và t?ng c??ng ??u t? là ?i?u ki?n c?n ?? chuy?n ??i sang n?n s?n xu?t c?ng nghi?p ch? bi?n ch? t?o và d?ch v? ?em l?i giá tr? gia t?ng cao h?n, nh?m thúc ??y ??t n??c v??n lên. Báo cáo nh?m tìm hi?u cách th?c Vi?t Nam chèo lái trong v? s? bi?n ??ng th??ng m?i toàn c?u ?? n?ng cao v? th? tham gia trong các chu?i giá tr? toàn c?u (GVC), ti?n t?i t?ng tr??ng b?n v?ng và t?o vi?c làm ch?t l??ng cao, ?? tr? thành n?n kinh t? thu nh?p cao.
N?n kinh t? Vi?t Nam ???c h??ng l?i t? th??ng m?i toàn c?u nhi?u h?n h?u h?t các qu?c gia
Các gói c?i cách chính sách chi?n l??c
N?m gói c?i cách chính sách liên quan v?i nhau d??i ??y ???c cho là c?n thi?t ?? Vi?t Nam n?ng cao v? th? tham gia các chu?i giá tr? toàn c?u (GVC):
1. T?ng c??ng chi?u s?u h?i nh?p th??ng m?i
Các chính sách th??ng m?i c?a Vi?t Nam ?? ?em l?i thành qu?, bao g?m t? do hóa thu? quan m?nh m?, hình thành ???c m?ng l??i các hi?p ??nh th??ng m?i r?ng kh?p, bao ph? ??n g?n 90% GDP toàn c?u. M?c dù v?y, trong b?i c?nh c?ng th?ng th??ng m?i toàn c?u gia t?ng và th? tr??ng tiêu dùng ?ang tr?i d?y ? ch?u ? mang ??n nhi?u r?i ro và c? h?i l?n, Vi?t Nam c?n ?u tiên theo ?u?i h?i nh?p th??ng m?i khu v?c và ?a biên, ??ng th?i c?n t?ng c??ng chi?u s?u nh?ng hi?p ??nh hi?n có. Các hành ??ng chính bao g?m:
- Kh?ng ch? c?t gi?m thu? quan mà còn ph?i x? l? các rào c?n phi thu? quan
- T? do hóa th??ng m?i d?ch v? và t?ng c??ng h?i nh?p khu v?c
- Khai thác th? tr??ng c?a t?ng l?p trung l?u ?ang l?n m?nh ? ch?u ?
- ?óng vai trò ch? ??ng nh?m ??nh hình các khu?n kh? th??ng m?i khu v?c và toàn c?u
- T?ng c??ng chi?u s?u các cam k?t v? th??ng m?i s?, hài hòa các tiêu chu?n, và k?t n?i.
Chi?n l??c tham gia hi?p ??nh th??ng m?i t? do c?a Vi?t Nam v?n chú tr?ng b? r?ng h?n là chi?u s?u
2. K?t n?i các chu?i giá tr? trong n??c
Các doanh nghi?p n??c ngoài ?óng góp cho t?ng tr??ng th??ng m?i c?a Vi?t Nam m? m?c chi ph?i, lên ??n 73% kim ng?ch xu?t kh?u. M?c ?? tham gia c?a các doanh nghi?p trong n??c vào các chu?i cung ?ng toàn c?u (GVC) gi?m t? 35% xu?ng còn 18% trong giai ?o?n t? n?m 2009 ??n n?m 2023. K?t qu? là, Vi?t Nam ch? thu ???c ???c m?t ph?n nh? giá tr? c?a kim ng?ch xu?t kh?u. ? th?i ?i?m này, Vi?t Nam ph?i chú tr?ng k?t n?i các doanh nghi?p trong n??c v?i các doanh nghi?p theo ??nh h??ng xu?t kh?u, nh?m c?ng c? n?n kinh t? trong n??c. Nh?ng hành ??ng chính bao g?m:
- C?i thi?n m?i tr??ng kinh doanh qua gi?m chi phí th? t?c hành chính và chuy?n ??i s?
- Tri?n khai các c? ch? toàn di?n v? tài chính chu?i cung ?ng
- Thi?t l?p ch??ng trình phát tri?n nhà cung c?p
H?u h?t các doanh nghi?p trong n??c c?a Vi?t Nam ch?a ???c k?t n?i v?i các chu?i giá tr? toàn c?u (GVC)
3. N?ng cao v? th? theo h??ng tham gia các ho?t ??ng ?em l?i giá tr? cao
M? hình xu?t kh?u hi?n t?i c?a Vi?t Nam ch? y?u t?p trung ? kh?u l?p ráp cu?i. D?ch v? ch? chi?m 12% t?ng kim ng?ch xu?t kh?u và ch? 7% kim ng?ch xu?t kh?u hàng ch? t?o ch? bi?n. Ng??c l?i, d?ch v? ?óng góp ít nh?t g?p ??i cho kim ng?ch xu?t kh?u ? các qu?c gia nh? Hàn Qu?c. Giai ?o?n ti?p theo ?òi h?i ph?i t?p trung h??ng ??n các ho?t ??ng ?em l?i giá tr? gia t?ng cao h?n, d?ch v?. Các hành ??ng chính bao g?m:
- Xóa b? rào c?n th??ng m?i d?ch v?, bao g?m kh? n?ng ti?p c?n v?n
- H?p l? hóa quy ??nh v? l?u chuy?n d? li?u
- T?ng c??ng b?o v? s? h?u tài s?n trí tu?
- Gi?m m?c ?? chi ph?i c?a doanh nghi?p nhà n??c trong các l?nh v?c d?ch v? quan tr?ng nh? n?ng l??ng, tài chính và vi?n th?ng.
Xu?t kh?u d?ch v? ? Vi?t Nam còn h?n ch?
4. Hình thành l?c l??ng lao ??ng k? n?ng cao
Vi?t Nam d?a vào lao ??ng có k? n?ng th?p làm ??ng l?c tham gia các chu?i giá tr? toàn c?u (GVC), nh?ng ?i?u này ?ang tr? thành m?t h?n ch? l?n. M?c dù cách làm ?ó giúp t?ng thu nh?p cho lao ??ng có k? n?ng th?p (nh? c?ng nh?n l?p ráp kh?u cu?i, nh?n viên v?n hành máy, c?ng nh?n c?t và làm s?ch ngành d?t), nh?ng l?i làm gi?m ??ng l?c n?ng cao k? n?ng. K?t qu? là ch? có 5% l?c l??ng lao ??ng trong các l?nh v?c ch? t?o ch? bi?n hi?n nay ???c cho là có tay ngh? cao và ch? có 10% d?n s? có b?ng c? nh?n. Nhu c?u ngày càng l?n v? lao ??ng có k? n?ng, nh?t là trong các l?nh v?c ch? t?o ch? bi?n th?m d?ng c?ng ngh?, là d?u hi?u v? tình tr?ng thi?u h?t k? n?ng gia t?ng. ?? ??y m?nh tham gia các chu?i giá tr? toàn c?u (GVC), Vi?t Nam c?n ?u tiên n?ng cao k? n?ng cho l?c l??ng lao ??ng, ??ng th?i c?i thi?n h? th?ng ?ào t?o và nghiên c?u. Các hành ??ng chính bao g?m:
- Phát tri?n l?c l??ng lao ??ng trong các l?nh v?c ch? t?o ch? bi?n ?òi h?i k? n?ng cao
- N?ng cao s? lao ??ng có trình ?? sau ph? th?ng
- ??u t? v? h? th?ng nghiên c?u và giáo d?c STEM
- T?ng c??ng h?p tác gi?a ??i h?c - doanh nghi?p
Tình tr?ng thi?u h?t k? n?ng trong các l?nh v?c ch? t?o ch? bi?n th?m d?ng c?ng ngh? khi?n cho m?c l??ng tr?i ngày càng cao h?n
5. Chuy?n ??i sang n?n s?n xu?t gi?m th?i các-bon và ??m b?o kh? n?ng ch?ng ch?u
T?ng tr??ng trong c?ng nghi?p ch? t?o ch? bi?n và xu?t kh?u c?a Vi?t Nam ph? thu?c nhi?u vào khí th?i các-bon. L??ng khí th?i CO2 trong s?n xu?t c?ng nghi?p ch? t?o ch? bi?n t?ng cao g?p ba l?n t?c ?? t?ng tr??ng GDP trong ba th?p k? qua. Các ho?t ??ng xu?t kh?u t?o ra m?t ph?n ba t?ng l??ng khí th?i c?a Vi?t Nam, cao h?n các qu?c gia trong khu v?c. Trong ?i?u ki?n hàng hóa m?i tr??ng ch? chi?m 2% kim ng?ch xu?t kh?u - thu?c d?ng th?p nh?t ASEAN - Vi?t Nam r?t c?n chuy?n ??i sang n?n s?n xu?t s?ch h?n ?? v?a ?áp ?ng các cam k?t v? khí h?u, v?a duy trì ???c n?ng l?c c?nh tranh toàn c?u, trong b?i c?nh nhu c?u v? s?n ph?m gi?m th?i các-bon ?ang gia t?ng. N?ng l?c ngành c?ng nghi?p ch? t?o ch? bi?n c?a Vi?t Nam c?ng t?p trung nhi?u ? các ??a bàn có nguy c? v?i thiên tai c?ng nh? r?i ro bi?n ??i khí h?u. Các hành ??ng chính bao g?m:
- H? th?p rào c?n phi thu? quan v?i hàng hóa m?i tr??ng
- ??u t? cho h? t?ng n?ng l??ng xanh
- Tri?n khai c?i cách giá ?i?n và ??nh giá các-bon k?t h?p v?i h? tr? có m?c tiêu trong quá trình chuy?n ??i
- N?ng cao kh? n?ng ch?ng ch?u v?i các cú s?c khí h?u ? các ??a bàn ch? t?o ch? bi?n xu?t kh?u.
N?n s?n xu?t xu?t kh?u hàm l??ng các-bon cao có nhi?u nguy c? v?i r?i ro khí h?u
Các chính sách nh?m ??m b?o c? h?i ???c ph?n b? r?ng r?i. ?? chuy?n ??i sang n?n kinh t? thu nh?p cao theo h??ng bao trùm và c?ng b?ng, Vi?t Nam c?n t?p trung t?o thu?n l?i ??m b?o kh? n?ng d?ch chuy?n c?a ng??i lao ??ng, sao cho h? có th? khai thác các c? h?i vi?c làm m?i, ??ng th?i xóa b? nh?ng h?n ch? trong vi?c ti?p thu k? n?ng c?a sinh viên có hoàn c?nh khó kh?n, th?ng qua c?i thi?n v? cung c?p th?ng tin, h? tr? tài chính và ?ào t?o ngh?. M?ng l??i an sinh x? h?i ???c t?ng c??ng c?ng s? h? tr? ng??i lao ??ng trong nh?ng vi?c làm ?òi h?i k? n?ng th?p ch?u ?nh h??ng b?t l?i trong quá trình n?ng cao v? th? tham gia các chu?i giá tr? toàn c?u (GVC). Các hành ??ng chính bao g?m:
- N?ng cao kh? n?ng d?ch chuy?n c?a lao ??ng và ??y m?nh c?i cách ??ng k? c? trú theo h? kh?u;
- C?i thi?n kh? n?ng ti?p c?n v?i ?ào t?o ngh? và th?ng tin vi?c làm cho ng??i kh?ng có vi?c làm
- H? tr? cho nh?ng lao ??ng có k? n?ng th?p và nh?ng sinh viên có hoàn c?nh khó kh?n
- Có c? ch? khuy?n khích tr? em nghèo ti?p thu và trau d?i k? n?ng.
Thành c?ng tr??c ??y c?a Vi?t Nam có ???c là nh? c?ng cu?c c?i cách m?nh m? - t? nh?ng c?i cách th?i k? ??i m?i vào cu?i th?p k? 1980 cho ??n khi gia nh?p WTO vào ??u nh?ng n?m 2000 – qua ?ó ch?ng t? qu?c gia có kh? n?ng chuy?n ??i. ?? tr? thành n?n kinh t? thu nh?p cao vào n?m 2045, Vi?t Nam ph?i quán tri?t tinh th?n c?i cách m?nh m?, v?i n?m gói chính sách nêu trên. M?c dù tr??c m?t còn nhi?u khó kh?n thách th?c, nh?ng hành ??ng quy?t li?t và tri?n khai hi?u qu? là cách ?? t?o ?i?u ki?n cho Vi?t Nam gi?i phóng tri?t ?? ti?m n?ng kinh t? c?a qu?c gia nh?m có ???c m?t t??ng lai th?nh v??ng.
T?ng h?p các khuy?n ngh? chính sách
