ANKARA, 22 Mart 2022 – Dünya Bankas? “Türkiye’de Büyüme i?in Küresel De?er Zincirlerinden Yararlanmak” ba?l?kl? yeni bir rapor yay?nlad?. Türkiye’nin gü?lü ekonomik büyümeyi sa?lamak ve sürdürmek i?in küresel üretim a?lar?na kat?l?m?n? nas?l art?rabilece?ini de?erlendiren rapor, Banka taraf?ndan temel kalk?nma konular? hakk?nda düzenli olarak haz?rlanan ?lke Ekonomik Memorandumu (CEM) rapor dizisinin bir par?as?n? olu?turmaktad?r.
Büyüme i?in Küresel De?er Zincirlerinden Yararlanmak konulu CEM raporunda, Türkiye’de küresel de?er zincirlerine (KDZ) artan kat?l?m?n, ülkenin katma de?erli ihracat?ndaki art?? ile paralel ilerledi?i belirtilmektedir. Ayr?ca, KDZ’nin bir par?as? olan Türk ihracat??lar?n, daha verimli ve büyük ?l?ekli i?verenler olma e?ilimi g?sterdikleri, ortalama bir yerli ?irkete g?re iki kat daha verimli olduklar? ve d?rt kat daha fazla ?al??ana sahip olduklar? tespit edilmektedir.
KDZ tedarik zincirlerine kat?l?m artm?? olmas?na ra?men, Türkiye’nin KDZ tedarik?ilerinin verimlilik art??lar? sa?layabilmek i?in yapabilecekleri daha ?ok ?ey mevcuttur. Geli?mi? imalat ve hizmet KDZ’lerinde uzmanla?m?? di?er ülkeler ile kar??la?t?r?ld???nda, Türkiye’nin küresel de?er zincirlerine kat?l?m? halen nispeten dü?ük düzeydedir, ürünlerinin sofistikasyon düzeyi ve yenilik?ilik düzeyi s?n?rl?d?r.
Raporda Türkiye’nin ihracat ve KDZ’lere kat?l?m? artt?rmak i?in büyük bir potansiyele sahip oldu?u vurgulanmaktad?r. ?hracat miktar? büyük olsa da, halen potansiyel ihracat seviyelerinin yüzde 50 alt?ndad?r ve yüksek teknoloji ürünleri ve KDZ'ler ?zellikle umut vaat etmektedir. KDZ art???n? kolayla?t?rmak i?in, Türkiye'nin küresel olarak piyasa eri?imini iyile?tirmesi ve ?zellikle hizmet ticaretinin ?nündeki engelleri azaltarak AB gibi büyük ortaklarla ekonomik entegrasyonu derinle?tirmesi gerekmektedir. Genellikle KDZ ba?lant?l? do?rudan yabanc? yat?r?m ?eken lider ?irketler, KDZ kat?l?m?n? ve verimlili?i art?rmada kilit rol oynarlar.
Dünya Bankas? Türkiye ?lke Direkt?rü Auguste Kouame raporun yay?nlanmas? vesilesiyle yapt??? a??klamada ?unlar? vurgulad?: “Türkiye’nin uygun co?rafi konumu, ekonomik altyap?s?na yapt??? yat?r?mlar, gü?lü ve ?e?itlilik arz eden ?zel sekt?rü, imalat KDZ’lerinde gü?lü bir mevcudiyet sa?lamas?ndaki ?nemli fakt?rler olmu?tur. Bili?im Teknolojisi altyap?s?na, ara?t?rma ve geli?tirme faaliyetlerine yap?lacak ilave yat?r?mlar, bilim ve teknoloji müfredat?n?n gü?lendirilmesi ve k?z ?ocuklar? i?in bilim, teknoloji, mühendislik ve matematik e?itimi üzerinde daha fazla odaklan?lmas?, yüksek teknolojili ve yüksek katma de?erli KDZ’lere daha üst düzeyde kat?l?m sa?layabilmek i?in gereken ivmeyi kazand?racakt?r.”
Rapor ayr?ca ekonomik ve regülatif istikrar? sa?lamla?t?rman?n ve i? düzenlemelerine y?nelik kararl? ve isti?areye dayal? bir yakla??m?n, do?rudan yabanc? yat?r?mlar? ve di?er KDZ ba?lant?l? yat?r?mlar? artt?rabilece?ini ve küresel de?er zincirlerini geli?tirici etkileri destekleyebilece?ini vurgulamaktad?r.
Raporun yazarlar? aras?nda yer alan Ba? Ekonomist Hans Beck konu ile ilgili olarak yapt??? a??klamada ?unlar? belirtti: “Devlet, piyasa bilgilerinin ula??labilirli?ini kolayla?t?rarak, ?irketlerin yeteneklerinin ve i?gücünün geli?tirilmesini destekleyerek ve finansmana eri?im ?er?evesini iyile?tirerek destek sa?layabilir.” Raporun bir ba?ka yazar?, Ba? Ekonomist David Knight ise “Ancak ithalat engelleri, yerli girdiye y?nelik zorunluluk ve te?vikler gibi piyasa bozucu ?nlemler, Türkiye’nin de?er zincirinde yükseldi?i bir süre?te daha az etkili ?nlemlerdir” dedi.
KDZ’ler yurt i?ine de uzanabilirler ve ?irketlerin KDZ’lere kat?lma yeteneklerini iyile?tirerek yerel ?irketlerin verimliliklerini artt?rabilir ve daha fazla istihdam yaratabilirler.
Türkiye’nin ?e?itli co?rafi b?lgelerinde, küresel de?er zincirlerinin büyümesi ile istihdam sonu?lar?n?n iyile?mesi aras?nda bir ili?ki bulunmu?tur. Ancak faaliyet halen büyük merkezlerde yo?unla?maktad?r ve kad?nlar yetersiz olarak temsil edilmektedir.
