УЛААНБААТАР ХОТ, 2024 оны 10-р сарын 10 – Монгол Улс уур амьсгалын ??рчл?лт болон дэлхий дахин н??рст?р?гч багатай эдийн засагт шилжихтэй холбоотой ?в?рм?ц сорилт, бэрхшээлтэй тулгараад байна. Энэ нь уур амьсгалын ??рчл?лтийг даван туулах чадвараа бэхж??лэхийн тулд шийдвэртэй арга хэмжээ авах шаардлагатайн зэрэгцээ эдийн засгийн ?йл ажиллагааны гол х?д?лг?гч х?ч болох н??рснээс хамаарах хамаарлаа бууруулах шаардлагатайг тодотгож байна хэмээн Дэлхийн Банк Группийн шинэ тайланд дурджээ.
-д байгаль орчны асуудлыг эдийн засгийн ?с?лттэй зэрэгц??лэн тавьж, Монгол Улсын уур амьсгал болон х?гжлийн асуудалд чиглэсэн бодлого, стратегийг дэмжих цогц шинэчлэлийн арга хэмжээн??дийг дэлгэрэнг?й тусгасан байна.
Дэлхийн Банкны Хятад, Монгол болон Солонгос улс хариуцсан захирал Мара К.Уорвик “Уур амьсгалын ??рчл?лттэй холбоотой арга хэмжээн??д нь хялбар байхг?й боловч х?гжлийн чухал ?р ?г??жийг бий болгох боломжийг Монгол Улсад олгож байна” хэмээгээд “Уур амьсгалын ??рчл?лтийн асуудлыг эдийн засгийн х?гжлийн зорилтуудтай зэрэгц??лсэн, ?р д?нтэй стратегийн бодлого нь Монгол Улсыг ил?? т?р?лжс?н, х?ртээмжтэй, тэсвэртэй х?гжилд х?рэх замналд туслах юм” гэв.
Х?йтний эрч чангарсан, х?чтэй салхи шуурга, цас м?с ихтэй зуд, ?ер усны аюул зэрэг байгалийн гамшигт ?зэгдэл ойр ойрхон тохиолдож, улам б?р ноцтой болж байгаа нь иргэдийн амьжиргаа, улс орны х?гжлийн ахиц дэвшилд заналхийлж байна. Энэ зууны дунд ?е гэхэд зуд, ?ерийн эрсдэл улам б?р т?в?гтэй болж, цаг уурын эдгээр эрс тэс ?зэгдлийн давтамж, эрчим нэмэгдэж болзошг?йг уур амьсгалын ??рчл?лтийн т?с??л?л харуулж байна.
??ний зэрэгцээ Монгол Улс н??рсний экспортоос хараат тул бусад улс орнууд чулуужсан т?лшнээс татгалзаж, дэлхий дахинд н??рсний эрэлт буурах ?ед энэ нь тус улсын эдийн засгийг эрсдэлд оруулахаар байна.
Симуляцын ?р д?нгээс харахад уур амьсгалын ??рчл?лт?д дасан зохицоход чиглэсэн дорвитой арга хэмжээ авааг?й тохиолдолд хэдий магадлал багатай ч ?нд?р хор хохирол учруулах уур амьсгалын болон эдийн засгийн эрсдэл??д гурван жил дараалан тохиолдвол Монгол Улсын эдийн засгийн 20 хувийг танах, ажилг?йдлийг нэмэгд??лэх, орлогыг бууруулах, ил?? олон х?нийг ядуурал руу т?лхэх эрсдэлтэй.
Олон Улсын Санх??гийн Корпорацын З??н Ази, Номхон далайн б?с хариуцсан захирал Ким-Си Лим&苍产蝉辫;“Монгол Улсын уур амьсгалын ??рчл?лтийг сааруулахад чиглэсэн ?йл ажиллагаа болон х?гжлийн зорилтуудыг хэрэгж??лэхэд ирэх 25 жилийн хугацаанд 10 гаруй тэрбум ам.доллар (?н??гийн ханшаар)-ын нэмэлт х?р?нг? оруулалт шаардлагатай“ гэв. Тэрээр м?н "Т?с?в, бодлогын шаардлагатай шинэчлэлийг хэрэгж??лэх нь эрчим х?чний шилжилтийг хийхэд хувийн хэвшлийн х?р?нг? оруулалтыг татан оролцуулахад нэн чухал юм. ОУСК нь шинэлэг арга хэрэгсэл, х?т?лб?р??р дамжуулан Монгол Улсын тогтвортой санх??жилтийг дэмжих болно” хэмээв.
Тус тайланд ногоон шилжилтэд чиглэсэн Монгол Улсын х?чин чармайлт, 2030 он гэхэд суурь т?с??л?лтэй харьцуулахад х?лэмжийн хийн ялгарлыг 22.7 хувиар бууруулах амлалтыг онцлоод, энэ нь 2010 оны т?вшинтэй харьцуулахад х?лэмжийн хийн ялгарал 122 хувиар ?с?х д?н болохыг м?н дурджээ. Гэсэн хэдий ч Монгол Улс одоогоор нэг х?нд ногдох х?лэмжийн хийн ялгарлын хэмжээгээр дэлхийд есд?гээрт жагсаж буй тул х?лэмжийн хийн ялгарлыг ил??тэй бууруулах, байгальд суурилсан н??рст?р?гч шингээгчийг барьж байгуулах, экосистем, х?н ам, эдийн засгийнхаа цочрол, гамшгийг даван туулах чадварыг бэхж??лэхэд ил??тэй х?чин чармайлт гаргах шаардлагатай байна.
Уг тайланд уур амьсгалын ??рчл?лтийн с?р?г н?л??ллийг бууруулах асуудлыг эдийн засгийн х?гжлийн зорилттой зэрэгц??лсэн богино болон дунд хугацааны бодлогын цуврал арга хэмжээ авахыг з?вл?жээ. Эдгээрийн дотроос дараах арга хэмжээг ойрын хугацаанд авах нь з?йтэй гэж ?зсэн байна. ??нд:
- Байгалийн капиталын менежментийг оновчтой болгох, х?д?? аж ахуйн салбарын х?нг?л?лт, урамшуулал, татварын системийг шинэчлэх, ойн менежмент, н?х?н сэргээлт хийх , х?д?? аж ахуйн ус ашиглалтын ?р ашгийг дээшл??лэх замаар х?д?? орон нутагт уур амьсгалын ??рчл?лт?д тэсвэртэй байдлыг нэмэгд??лж, х?лэмжийн хийн ялгарлыг бууруулах.
- Н??рсний эрэлт буурах ирээд?йн т?л?вт бэлтгэх, Монгол Улсыг дэлхийд бусад ашигт малтмал болон холбогдох ?йлчилгээний ханган нийл??лэгч орон болгоход бэлтгэх; 2040 он гэхэд н??рст?р?гч??с татгалзах дэлхий дахины х?чин чармайлт нь н??рсний эрэлтийг бууруулж, энэ нь Монгол Улсын хувьд эдийн засгийн эрсдэл дагуулах ч Монголын зэс болон бусад ашигт малтмалын эрэлтийг нэмэгд??лж, улмаар бусад боломжуудыг бий болгох магадлалтай талаар тус тайланд тэмдэглэжээ.
- Цахилгаан, дулааны тарифын шинэчлэлийг хэрэгж??лж т?св??с олгох татаасыг бууруулах, эрчим х?чний системд учирч буй одоогийн дарамт буюу ачааллыг бууруулахын тулд эрчим х?чний хэмнэлтийн арга хэмжээнд х?р?нг? оруулах, салхи, нарны эрчим х?чийг ашиглах боломжоор хангах ??днээс ??нийг эрчим х?чний хуримтлал, хадгалалтын системд нэгтгэж, с?лжээний х?чин чадал, уян хатан байдлыг сайжруулах.
- Гамшгийн хариу арга хэмжээний санх??жилтийг нэмэгд??лж, дахин тохируулга хийх, х?д?? орон нутагт гамшгаас хамгаалах бэлэн байдлыг бэхж??лэх, уур амьсгалын ??рчл?лт?д дасан зохицох, н??рст?р?гч??с татгалзах х?чин чармайлтад ил??тэй хяналт тавьж, тайлагнах.
“Уур амьсгал ба х?гжил” тайлангийн тухай
Дэлхийн Банк Группийн УАХТ нь уур амьсгалын ??рчл?лт болон х?гжлийн асуудлыг нэгтгэн судалдаг гол тайлан юм. Уг тайлан нь улс орнуудад х?лэмжийн хийн ялгарлыг бууруулж, дасан зохицох чадвараа дээшл??лэхийн зэрэгцээ ил?? ?рг?н х?рээтэй х?гжлийн зорилтуудыг хэрэгж??лэхэд чиглэсэн ?р д?нтэй арга хэмжээг чухалчлахад тусалдаг. УАХТ нь тоон мэдээлэл, судалгаа шинжилгээнд тулгуурлан х?лэмжийн хийн ялгарал, уур амьсгалын ??рчл?лт?д эмзэг байдлыг бууруулах ?ндсэн арга замуудыг тодорхойлж, тэдгээрийн ?рт?г зардал, сорилт, бэрхшээл, т??нчлэн ??нээс урган гарах ?р ?г??ж, боломжуудыг м?н тодорхойлдог. Тайлан нь н??рст?р?гч багатай, эрсдэлд тэсвэртэй ногоон шилжилтийг дэмжих тодорхой, нэн тэрг??нд авбал зохих арга хэмжээг санал болгодог. Нийтэд зориулсан баримт бичиг болохын хувьд УАХТ нь засгийн газар, иргэд, хувийн хэвшил, х?гжлийн т?нш??дийг мэдээллээр хангаж, тэдгээрт х?гжил болон уур амьсгалын ??рчл?лтийг сааруулах х?т?лб?ртэй хамтран ажиллах боломжийг олгох зорилготой. УАХТ нь Дэлхийн Банк Группийн бусад гол судалгаа, улс орнуудын оролцоо, ?йл ажиллагаанд хувь нэмэр оруулдаг б?г??д уур амьсгалын ??рчл?лтийг сааруулах ?нд?р ?р н?л?? б?хий ?йл ажиллагаанд х?р?нг? оруулалт, шууд санх??жилт татахад тусалдаг юм.
